ชื่อวิทยาศาสตร์

Padda oryzivora (Linn.) วงศ์ Estrildidae

ชื่ออื่น ๆ

นกหมอดู

ชื่อสามัญ

Java Sparrow, Temple Bird

ลักษณะทั่วไป เป็นนกขนาดเล็ก โตกว่านกกระจอกเล็กน้อย วัดจากปลายปากถึงปลายหางยาวประมาณ ๑๖ เซนติเมตร ปากใหญ่สีชมพูเข้ม ตัวดำ ข้างแก้มสีขาว ลำตัวสีเทา ขนปลายหางด้านบนสีดำ ด้านล่างสีขาว ขาสีแดงเรื่อ ตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะคล้ายกัน
     นกกระจอกชวากินเมล็ดพืชโดยเฉพาะเมล็ดข้าว ลักษณะนิสัยในธรรมชาติอยู่เป็นฝูง ทำรังด้วยเศษหญ้าและใบไม้ แต่ในที่กักขังก็สามารถทำรังวางไข่ในกล่องที่เตรียมไว้ได้ มักชอบกล่องที่เปิดด้านข้าง โดยจะจัดรังด้วยเศษหญ้าเช่นกัน วางไข่คราวละ ๔-๗ ฟอง เคยพบว่านกกระจอกชวาที่เลี้ยงไว้สามารถทำรังและวางไข่ได้ถึงปีละ ๕ ครั้ง ใช้เวลาฟักประมาณ ๑๓ วัน ลูกนกจะเริ่มหัดบินเมื่ออายุ ๔ สัปดาห์ และเริ่มขยายพันธุ์เมื่ออายุ ๙-๑๐ เดือน
     นกกระจอกชวาที่เกิดในกรงเลี้ยงได้มีการกลายพันธุ์ มีสีสันต่างไปจากนกป่า คือ มีชนิดที่มีสีขาวทั้งตัว และมีหลายสีปะปนกัน ซึ่งเป็นที่นิยมเลี้ยงกันมากกว่าชนิดดั้งเดิม

     นกชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดเฉพาะที่เกาะชวาและเกาะบาหลีในประเทศอินโดนีเซีย แต่เนื่องจากมีผู้นิยมเลี้ยงกันมากจึงแพร่หลายไปยังประเทศต่าง ๆ ประเทศสหรัฐอเมริกาได้มีการห้ามนำนกชนิดนี้เข้าประเทศด้วยเกรงว่าจะทำอันตรายต่อพืชพันธุ์ธัญญาหาร สำหรับประเทศไทยนิยมเลี้ยงเป็นนกปล่อย และเคยนำมาเลี้ยงใช้เสี่ยงทาย จึงเรียกกันว่า นกหมอดู.